Bundan tam 20 yıl önce, tarihler 1992 yılını gösteriyorken Bosna Hersek’te ikinci dünya savaşının ardından en büyük katliam yaşandı. Ülkedeki sırpların başlattığı kıyım dayton barış anlaşmasıyla sona erdi. O anlaşma Bosna Hersek’i karmaşık bir siyasi yapıya sürükledi. Üzerinden 20 yıl geçmesine rağmen Bosna Hersek savaşın izlerinden kurtulamadı, ülke yönetiminde adeta bir kördüğüm oluştu.
Bosna Hersek’te savaşı sona erdiren bu imzaların atılmasının üzerinden tam 20 yıl geçti. Ancak ülkede savaşın ortaya çıkardığı yara hala kapanmadı, binalarda kurşun izleri silinmezken, ülke yönetiminde ise adeta bir kördüğüm oluştu. Bosna Hersek 1992’de bağımsızlığını ilan edince ülkedeki sırplar kıyım başlatmıştı. Savaş İkinci Dünya savaşı'ndan sonra Avrupa'daki en büyük katliam ve soykırım olarak tarihe geçmişti. Çoğu sivil 110 bin kişi hayatını kaybetmiş, 2 milyondan fazla kişi ise evini terk etmek zorunda kalmıştı.
Srebrenitsa Soykırımının da yaşandığı kanlı savaşı; Boşnak, Sırp ve Hırvatların imzaladığı Dayton Barış anlaşması sona erdirdi. Silahlar sustu ama anlaşma ülkeyi karmaşık bir yapı ve siyasi kördüğümle karşı karşıya bıraktı. Anlaşmaya göre savaş öncesinde ülke nüfusunun yüzde 37’sini oluşturan sırplar ülkenin yüzde 49’unu temsil eder oldu. Anlaşmanın 4. Maddesi, bugün de yürürlükte olan ve büyük tartışmalara neden olan Bosna Hersek Anayasası. Anayasaya göre ülke, Bosna Hersek Federasyonu, Bosna Sırp Cumhuriyeti ve Brçko Özerk bölgesi'nden oluşuyor. Her birinin kendi başbakanı, meclisi ve bakanları bulunuyor. Bu karmaşık yapı birçok kez hükümetler arasında yetki kargaşasına neden oluyor.
Meclisten en basit bir kanun çıkarılması dahi aylar sürebiliyor. Her kararda üç milletin de onayı gerekiyor. Bu nedenle tüm dünyanın kınadığı srebrenitsa'da yaşanan soykırımı, bosna hersek kınayamıyor. Çünkü bu soykırımın kınanması için de ülkedeki sırpların onayı gerekiyor.
Dayton anlaşması, Bosna Hersek'in ekonomik anlamda gelişmesi ve Avrupa-Atlantik kurumlarına entegrasyonu önündeki en büyük engellerden biri olarak gösteriliyor. Savaşın üzerinden yıllar geçmesine rağmen Saraybosna’daki pekçok bina hala savaşı hatırlatıyor. Kurşun izleri ilk günkü gibi varlığını koruyor.
Çok sayıda kişinin hayatını kaybetmesine neden olan havan toplarının beton zemin üzerinde bıraktığı izlere "saraybosna gülleri" deniliyor. Bu izlere şehrin dört bir yanında rastlanıyor.
